Waarom specifiek aandacht besteden aan jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong? Is het nodig al tijdens de kleuterperiode te (h)erkennen of kinderen mogelijk hoogbegaafd zijn? Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong zijn lang niet allemaal hoogbegaafd, maar voor de hoogbegaafden onder hen is het belangrijk dat zij zo vroeg mogelijk worden gesignaleerd.
Wanneer een kind de hele basisschoolperiode stof aangeboden krijgt die voor hem geen leerstof is, leert het ook niet met nieuwe leerstof om te gaan. Kleuters maken zich makkelijker vaardigheden eigen dan oudere kinderen: de hersen ontwikkelen zich dan nog in een sneller tempo. Het is de meest geschikte fase om executieve vaardigheden te ontwikkelen.
Het oefenen van sociale vaardigheden is ook moeilijker wanneer je je constant begeeft in een omgeving die niet bij je past. Je vindt dan niet zo makkelijk een vriendje dat datzelfde taal spreekt als jij of gelijke interesses heeft.
Onderzoek heeft aangetoond dat kinderen zelfs al zodra ze naar de peuterspeelzaal gaan, zich daar al aan kunnen gaan passen aan hun omgeving. Ze gaan weer minder goed praten of trekken hun jas niet meer zelf aan. Als iedereen een koppoter tekent, doen zij dat ook. Ze laten op school niet zien hoe ver zij al in hun ontwikkeling zijn. Er kan dan een groot verschil ontstaan tussen de prestaties thuis en op school. Ze krijgen daardoor niet het onderwijsaanbod dat bij hun ontwikkelingsniveau past.
Soms laten ze niet zien wat zij in hun mars hebben omdat ze bang zijn dat er anders meer van hen verwacht gaat worden. Ze hebben daar nog even geen zin in. Er zijn ook kleuters die zich aanpassen omdat zij op zoek zijn naar aansluiting met klasgenootjes.
Van binnen kunnen zij zich erg anders en alleen voelen en gaan twijfelen aan zichzelf. Hoe kan het dat je niet dezelfde dingen leuk vindt als je klasgenootjes? Dat je steeds maar moet nadenken waar je met ze over zou kunnen praten? Waarom doet de leerkracht zo kinderachtig tegen je? Het is geen uitzondering dat een begaafde kleuter dit al zo voelt. Kinderen die lange tijd met deze gevoelens rondlopen kunnen erg met zichzelf in de knoop raken.
Afwijken van hun omgeving
Er zijn ook begaafde kleuters en schoolkinderen die zichzelf blijven in de nieuwe omgeving. Zij kunnen zich niet voorstellen dat klasgenootjes minder begrijpen dan zij en hebben daar dan een duidelijke mening over. Tijdens de kringgesprekken menen ze dat hun bijdrage het meest interessant is en kunnen ze niet op hun beurt wachten. Ze vallen ook de leerkracht in de rede of verbeteren hem wanneer ze dat nodig vinden. Deze kinderen komen niet zo zeer in conflict met zichzelf, maar vooral met hun omgeving.
Een andere mogelijkheid is dat ze opvallen omdat ze niet stil kunnen zitten tijdens kringgesprekken of juist helemaal wegdromen. Tijdens de speelwerktijd zijn ze snel uitgekeken op een werkje, maken het vaak niet eens af. Ze houden soms alles wat zich afspeelt binnen het lokaal in de gaten en bemoeien zich overal mee.
Ze verbergen zich dus niet maar vallen juist op. Helaas wordt dit gedrag lang niet altijd als mogelijk begaafd gezien. Regelmatig komt het voor dat kinderen een verkeerd etiket wordt opgeplakt.
Het is daarom extra belangrijk dat je als leerkracht kennis hebt van de kenmerken voor kleuters die passen bij mogelijk begaafde kleuters en daarbij kan aansluiten. Zo voorkom je dat ze afhaken of in de problemen komen nog voordat zij goed en wel op school begonnen zijn. Werk daarom goed samen met ouders. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld het DIT BEN IK – formulier.
Nieuwsgierig geworden hoe je dit formulier inzet om kleuters met een voorsprong tijdig op te sporen en te begeleiden? Lees Jouw begaafde leerling kleuters